مثلث مالی : امروز ۱۴ خرداد ماه سالروز ارتحال امام خمینی (ره ) بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران است . امام خمینی درکناردیدگاه های سیاسی و فرهنگی که داشتند ، در مسایل اقتصادی از جمله بیمه های عمر دیدگاه فنی دارند که همین دیدگاه اصولی موجب رفع چالش شبهه ربوی بودن آن شد .
زمانی در کشور ما صحبت از توسعه بیمه‌های عمر می‌شود که ۲۶ سال ازرفع شبهه ربوی بودن این رشته بیمه‌ای می‌گذرد، هرچند کارشناسان درخصوص قدمت ورود صنعت بیمه به کشورمان معتقدند با تاسیس بیمه ایران به عنوان اولین شرکت بیمه کشور در سال ۱۳۱۴ نزدیک ۸۵ سال بیمه درایران قدمت دارد اما آنچه در تاریخ صنعت بیمه کشور رخ داد، سال ها کنار گذاشتن بیمه‌های عمر به خاطر شبهه ربوی بودن آن بود.
بهزادی : بدون اغراق می‌گویم فتوایی به آن تمیزی و فنی ندیده بودم، دقیقا از نظر فنی بیمه عمر تجزیه و تحلیل شده بود و امام فتوا داده بودند که ربوی نیست، ادامه پیدا کند و شرعی است و این قضیه برای همیشه حل شد.”
در واقع تا سال ۱۳۷۳ هیچ شرکت بیمه‌ای در حوزه بیمه‌های عمر فعالیت نداشت و بیمه‌نامه عمر و پس‌انداز در آرشیو شرکت‌های بیمه خاک می‌خورد، این در حالی بود که تعداد کل بیمه‌نامه‌های عمر و پس‌انداز در تمامی شرکت‌های بیمه کشورمان به ۴۰هزار عدد نمی‌رسید و طی سال‌های ۶۳ تا ۷۳ عملا هیچ بیمه‌نامه عمر و پس‌اندازی صادر نشد. تا اینکه در اواخر سال ۷۳ و رفع سوءتفاهمات درخصوص مسایل شرعی بیمه عمر و پس‌انداز این بیمه‌نامه احیا و توسط شرکت بیمه آسیا اولین بیمه‌نامه صادر شد.
معصوم ضمیری مدیرعامل بیمه آسیا درآن سال دراین باره توضیح داد : ” بعد از انقلاب ، شبهه ربوی بودن این بیمه‌نامه مطرح شد اما با تعهد پرداخت نتیجه واقعی سرمایه‌گذاری به خریدار بیمه‌نامه این شبهه رفع شد.”
مرحوم بهزاد بهزادی از پیشکسوتان صنعت بیمه کشورمان که ازسال ۱۳۳۶ به عنوان یکی از مدیران اجرایی و یکی از هیات موسسین بیمه های خصوصی درایران فعالیت داشت و درپایان سال ۵۸ بازنشست شد . دریکی از گفت و گوهایش دردی ماه ۱۳۸۶ به خبرنگار دنیای اقتصاد گفت :
زمانی که در جلسات تهیه طرح تاسیس بیمه دانا به عنوان یک شرکت فعال در رشته اشخاص شرکت می‌کردم، ابتدا گفتم ۳مساله باید حل شود، یکی اینکه برخی معتقدند بیمه‌های عمر شبهه ربوی دارد و مبانی فنی بیمه عمر براساس سودی است که از پول درمی‌آورند و ربوی است، دوم اینکه با تاسیس این شرکت دیگر هیچ شرکت دیگری حق نداشته باشد بیمه عمر صادر کند و اگر خواست فعالیت در بیمه عمر داشته باشد اجبارا شعبه‌ای از بیمه دانا باشد و به این شرکت واگذار نماید، چرا که اگر قرار باشد یک فرد ماشین، منزل و کارخانه خود را نزدیک یک شرکت بیمه، بیمه کند خوب عمر را هم از همان می‌خرد و دیگر سراغ شرکت بیمه دیگر نخواهد رفت و همچنین یک سرمایه کلان ۵ساله برای توسعه و تبلیغ بیمه عمر در جامعه اختصاص دهند.
بعد از آن دیگر لازم نشد این موارد در کمیسیون پذیرفته شود، زیرا موارد ۲ و ۳ که دیگر نیاز نشد چون بیمه دانا با مجوز عمومی کار خود را آغاز کرد اما رفع شبهه ربوی بودن بیمه عمر با فتوایی از امام‌خمینی(ره) رفع شد. ” بدون اغراق می‌گویم فتوایی به آن تمیزی و فنی ندیده بودم، دقیقا از نظر فنی بیمه عمر تجزیه و تحلیل شده بود و امام فتوا داده بودند که ربوی نیست، ادامه پیدا کند و شرعی است و این قضیه برای همیشه حل شد.”
دیدگاه امام خمینی درباره بیمه :
بیمه در تحریرالوسیله :
چنانچه بیمه‌گر تعهد کند که گذشته از پرداخت خسارت، مبلغی اضافه بپردازد مثلاً کسی خود را در شرکت بیمه‌ای برای مدت معین در برابر حق بیمه تعیین شده، بیمه عمر کند و حق بیمه را به طور اقساط ماهانه بپردازد و درمقابل شرکت بیمه برای ترغیب و تشویق بیمه‌گذاران، تعهد کند که گذشته از مبلغ بیمه، چیزی اضافه بپردازد، این پول اضافی که بیمه‌گر به بیمه‌گذار می‌پردازد از قبیل ربای قرضی نیست، زیرا که پرداخت اقساط حق بیمه به عنوان قرضی نیست، بلکه بیمه خود قراردادی مستقل است که در ضمن آن این شرط آمده است و این شرطی است جایز و موثر و لازم‌الاجرا.
همچنین چنانچه شرکت بیمه با پول جمع شده مشترک به تجارت بپردازد، صحیح است و بیمه‌گذار گذشته از دریافت خسارت، سهمی از سود تجارت مطابق با قرارداد خواهد داشت، همچنین اگر در این شرکت و تجارت بعضی ازمشترکین پول بدهند و بعضی به جای پول کار کنند وقراردادشان مانند مضاربه(سرمایه گذاری در امور تجاری) از نظر اینجانب صحیح است.
بیمه در توضیح المسائل
مسأله: بیمه قرار و عقدی است بین بیمه‌کننده و موسسه یا شرکت یا شخص که بیمه را می‌پذیرد و این عقد مثل سایر عقدها محتاج به ایجاب و قبول است و شرایطی که در موجب و قابل و عقد در سایر عقود ، معتبر است در این عقد نیز معتبر است و میتوان این عقد را با هر لغتی و زبانی اجرا کرد.
مسأله: ظاهراً تمام اقساط بیمه صحیح باشد، با بکار بردن شرایطی که ذکرشد، چه بیمه عمر باشد یا بیمه کالاهای تجارتی یا عمارات یا کشتی ها و هواپیماها و یا بیمه کارمندان دولت یا موسسات، یا بیمه اهل یک قریه باشد. بیمه عقد مستقلی است و میتوان بعضی عقود دیگر از قبیل صلح آن را اجرا کرد.
منبع نظرامام خمینی (ره) : موسسه آموزش و تحقیقات فقه اسلامی
